تفاوت ما در موضوع مهم سیاست‌گذاری با جوامع دیگر در چیست؟ در خیلی چیزها با آن‌ها فرق داریم ولی یک تفاوت مهم این است که ما مسائل به‌نسبت روشنی داریم که هیچ‌گاه به صورت ریشه‌ای درصدد حل آن‌ها برنمی‌آییم.
به گزارش تجارت‌نیوز، درواقع مسائل ما تکراری و مزمن است، ولی مسائل آن‌ها جدید است و هنگامی که موارد قبلی را حل کردند، در ادامه راه با مسائل جدیدی مواجه می‌شوند و می‌کوشند تا این مسائل را نیز حل کنند. یکی از مسائلی که چهار دهه با آن دست‌به‌گریبان هستیم، موضوع قیمت است. هر روز نگران قیمت فلان کالا و بهمان کالا هستیم.
ارز، طلا، ساختمان، بنزین، خودرو و موارد ریزتر مثل حمل‌ونقل، مواد خوراکی و… همیشه در رأس مسائل ذهنی ما بوده و به‌طور معمول هیچ‌گاه هم حل نمی‌شود. چرا؟ این حساسیت چند علت دارد؛ اول اینکه مردم در پی موازنه‌کردن درآمدها و هزینه‌های خودشان هستند.
پس هنگامی که می‌بینند یک جنس در سبد کالای خرید آنان گران می‌شود، طبیعی است که نگران شوند چون یا باید درآمد خودشان را به همان نسبت بیشتر کنند یا از مصرف سایر کالاهای خود کم کنند؛ ولی حساسیت جامعه ما بیش از این است زیرا این حساسیت در همه جوامع وجود دارد.
بنابراین باید به علت مهم دوم پرداخت که تورم مزمن است. تورم مزمن دو رقمی که در برخی از سال‌ها به ۵۰ درصد هم می‌رسید، اعصاب همه را خرد می‌کند و مسأله قیمت‌ها را ابعادی انفجاری می‌دهد.
از اینجا به نکته سوم می‌رسیم که جامعه مسئولیت افزایش قیمت‌ها را متوجه دولت می‌کند؛ زیرا از یک‌سو تورم ریشه در سیاست‌های مالی و پولی دولت دارد و از سوی دیگر در جامعه‌ای چون ایران دولت عرضه‌کننده بخش اعظم کالا و خدمات است.
از برق و سوخت و آب گرفته تا فولاد و پتروشیمی و حمل‌ونقل و… و با توجه به فاصله‌ای که مردم میان خودشان و دولت‌ها احساس می‌کنند یا ایجاد می‌کنند، افزایش قیمت هر کالایی را یک مسأله مهم می‌دانند.
خودرو نیز یکی از این موارد است، که هرازگاهی بر سر قیمت آن مجادله صورت می‌گیرد و در نهایت راه‌حل ماجرا نیز به گونه‌ای نیست که به نفع مردم و اقتصاد کشور تمام شود.
مردم همواره قیمت خودروهای داخلی و کیفیت آن‌ها را با قیمت جهانی خودروهای خارجی و کیفیت آن‌ها مقایسه می‌کنند که چرا خودروی داخلی این قدر گران است؟
مردم تا حدی می‌پذیرند که تعرفه گمرکی موجب افزایش قیمت خودروی خارجی در داخل کشور می‌شود؛ ولی مشکل واقعی از زمانی رخ می‌دهد که نرخ ارز دچار تغییرات بزرگ می‌شود و از آن‌جا که نرخ ارز در ایران به صورت آرام و پیوسته تغییر نمی‌کند، بلکه در بیشتر مواقع پله‌ای بالا می‌رود، لذا تغییرات قیمت خودروی خارجی نیز پله‌ای می‌شود؛ چون مردم متوجه می‌شوند که قیمت آن وابسته به قیمت ارز است و منطق این تغییر را متوجه می‌شوند.
اگر قیمت دلار مثلاً ۳۵۰۰ تومان بوده است و یک خودرو ۳۵۰۰۰ دلار خریداری می‌شده است، اکنون که قیمت دلار ۴۲۰۰ تومان است و ۲۰ درصد گران شده، طبیعی است که قیمت آن خودرو در داخل نیز تقریباً به همین نسبت گران شود. ولی مردم در برابر افزایش قیمت خودروی داخلی واکنش نشان می‌دهند.
مسأله اینجاست که بازار خودرو در سطح جامعه رقابتی است و هیچ کنترل غیربازاری بر آن وجود ندارد و در نتیجه هنگامی که خودرو خارجی ۲۰ درصد گران شود، تقاضا برای آن کم می‌شود و به جایش این تقاضا متوجه خودروی داخلی می‌شود و قیمت آن را در بازار بالا می‌برد.
خب این افزایش قیمت کجا باید رخ دهد؟ در کارخانه یا نزد مردم؟ به عبارت دیگر اگر خودروی معینی پیش از این واقعه ۴۰ میلیون تومان ارزش داشته و کارخانه نیز آن را به همین قیمت می‌فروخت و در بازار هم همان ۴۰ میلیون تومان بود، پس از این واقعه و افزایش قیمت خودروی خارجی، قیمت آن در بازار ۴۵ میلیون می‌شود.
آیا کارخانه هم باید آن را به قیمت ۴۵ میلیون به مردم بفروشد یا کارخانه حق ندارد آن را افزایش دهد و باید همچنان به قیمت ۴۰ میلیون سابق بفروشد؟ کارخانه برای افزایش قیمت خود دلایلی دارد.
اینکه افزایش قیمت ارز، هزینه‌های ارزی آن را بالا می‌برد و یا اینکه چرا باید آن را از قیمت واقعی کمتر دهد تا مابه‌التفاوت آن به جیب تعداد اندکی خریدار و واسطه برود.
فرض کنیم ۱۰ هزار نفر در سال این خودرو را بخرند. آنان پس از خرید خودرو می‌توانند آن را به قیمت ۴۵ میلیون تومان در بازار بفروشند و قیمت بازار همین خواهد بود.
چرا این ۱۰ هزار نفر هر کدام مبلغ ۵ میلیون تومان مفت به جیب بزنند؟ چرا این پول نباید نصیب کارخانه یا دولت شود؟
همین الان برخی از خودروهای تحویلی از سوی شرکت داخلی به خریداران تا حدود ۳۰ درصد قیمت پرداختی زیر قیمت بازار است، چرا باید این قیمت به جیب افراد معدود خریدار برود که عموماً هم واسطه هستند؟ اینکه بگوییم کیفیت خودرو پایین است نباید موجب نادیده گرفتن قیمت بازار این خودروها شود.
حتی اگر کیفیت خودروها بالا رود باز هم قیمت آن‌ها در بازار بالاتر خواهد رفت. قیمت موجود در بازار قیمت این خودروها با همین وضع است. راه‌حل ماجرا چیست؟
دولت باید دندان لق قیمت‌گذاری را یک‌بار و برای همیشه از ریشه درآورد. قیمت‌گذاری را فقط از طریق سیاست‌گذاری مالیاتی، تعرفه‌ای و… انجام دهد.
در این میان یک نکته مهم می‌ماند و اینکه چرا کارخانجات داخلی باید از طریق سیاست‌های تعرفه‌ای سنگین بر واردات حمایت شوند؟
این ایراد درستی است؛ چرا ما باید برای خرید یک کالای خارجی تعرفه‌های بازرگانی و گمرکی زیادی را بپردازیم؟
یک پاسخ این است که تعرفه‌های پایین موجب تعطیلی کارخانجات داخلی می‌شود؛ ولی نکته اینجاست که نگهداری این کارخانه‌ها در شرایط رقابتی مسأله اصلی است.
باید طی زمانبندی معینی تعرفه‌ها را کاهش داد تا کارخانجات داخلی وارد رقابت با کارخانجات خارجی شوند ولی این کار صورت نمی‌گیرد.
به این علت که ده‌ها مقررات هزینه‌زا در داخل کشور داریم که نمی‌خواهیم آن‌ها را حذف کنیم. درواقع کارخانجات داخلی را نمی‌توان محکوم کرد. آن‌ها در شرایطی هستند که خیلی قدرت مانور برای بهبود کیفیت و کاهش هزینه ندارند.
بنابراین با ادامه شرایط موجود مسأله قیمت‌گذاری همچنان ادامه خواهد یافت و این اعتراضات و انتقادات تکرار خواهد شد و ما همچنان در نقطه اول ایستاده‌ایم.
منبع: شهروند
